ГУК "Центр развития бурятской культуры Забайкальского края"

Главная » 2016 » Февраль » 24 » СЦЕНАРИЙ торжественного открытия I турнира Агинского Бурятского округа Забайкальского края по традиционным состязаниям «Һээр шаалга» на п
03:39
СЦЕНАРИЙ торжественного открытия I турнира Агинского Бурятского округа Забайкальского края по традиционным состязаниям «Һээр шаалга» на п

СЦЕНАРИЙ

торжественного открытия I турнира Агинского Бурятского округа Забайкальского края по традиционным состязаниям  «Һээр шаалга»

на призы Всебурятской газеты «Толон», посвященного празднованию «Сагаалгана»

Дата и время проведения:  19 февраля 2016 года в 11.00 ч.

Место проведения:  киноконцертный зал «Амар сайн»

Разработка сценария: Батомункиной Ц.Ц.

Ведущие:  Батомункина Ц.Ц., Жалсандоржиев Ж.Д.

(занавес закрыт; на сцене должны быть установлены родовые флаги восьми агинских бурят; символика турнира должна быть отражена на экранах по обеим сторонам сцены, либо на большом экране сцены)

 (фанфары)

Экспозиция мероприятия – театрализованный фрагмент с участием артистов театра «Амар сайн»;внос родовых знамен 8 родов агинских бурят

 (выход ведущих)

         ВЕД:  Амгалан үдэрэй амар мэндэ, хүндэтэ айлшад, нютагайхин! Сагаан һараар, Сагаалганаар! Наһан дээрээ наһа нэмэжэ байхадаа, айл аймагтаа, арад зондоо, эндэ ерээд байһан таа бүгэдэндөө энхэ элүүрые, ута наһа, удаан жаргал хүсэнэбди!

         ВЕД:  Урагшатай, амжалтатай үдэрнүүд ерэжэл байг! Үндэһэн арад зомнай хаяа хадхан ажаһуужа байһан арадуудтаяа хамта хани барисаатай, эбтэй эетэй, амгалан тэнюун ажаһуухань болтогой! Хүн зониие нэгэдүүлжэ, ёһо заншалыемнай хүгжөөжэ байһан Сагаан һара, Сагаалгамнай үеын үедэ мандаха болтогой!

         ВЕД: Добрый день, уважаемые гости, дорогие земляки! Сегодня в рамках традиционного бурятского праздника «Сагаалган» и Дней бурятского языка мы горячо приветствуем вас на торжественном открытии окружного турнира «Һээр шаалга».

         ВЕД: Эртэ урда сагһаа хойшо нүүдэл байдалтай байһан элинсэг эсэгэнэрэймнай нангинаар сахижа ябаһан ёһо заншалнууд, аялга һайхан арадай дуунууд, элдэб олон зугаа нааданууд, тэрэ тоодо «Эрын гурбан наадан» һэлгэлтэ – хубилалтагүйгөөр, тэрэл шэгээрээ мүнөө үе хүрэтэр дамжуулагдан ерээ.

         ВЕД: Еще в глубокой древности, на заре становления человеческой цивилизации у нашего народа наряду с традициями и обычаями, песенным и устным народным творчеством зародились различные самобытные забавы и состязания. Они не только отражали материальную и духовную культуру народа, но и способствовали воспитанию у молодых людей мужества и силы духа, их стремлению непременно постичь девять наук настоящего мужчины.

         ВЕД: Дэлхэйн арадууд, тэрэ тоодо манай буряад арадшье эртэ урда буурал сагһаа нааша ажамидаржа байха сагтаа өөһэд өөһэдынгөө аман зохеолтой, дуу хатартай, элдэб зугаа наадануудтай, түүхэ домогуудтай болоһон юм. Тэдэнэй дунда «Эрын гурбан наадан» тон һонирхолтой, хүнэй дура татама наадан гэжэ мүнөөшье болотор тоологдодог.

ВЕД: Эрын гурбан нааданай хажуугаар «шагай наадан», «һээр шаалган» гэхэ мэтэ хүнэй дүрэ шадабари харуулһан, һонин нааданууд бусад наадануудһаа үлүү ехээр арад зон соо дэлгэрэнги байһан. Һүүлэй үедэ буряад арадаймнай эрхилжэ ябаһан тамирай эдэ зүйлнүүд хаа хаанагүй үргэн дэлисэтэйгээр һэргээгдэжэ, нютаг бүхэндэ дэлгэржэ эхилээ. «Шагай наадан», «Һээр шаалган» гэжэ нааданууд мүнөө жэл Буряад республикада үнгэргэгдэхэ бүгэдэ буряадай «Алтаргана» гэһэн уласхоорондын фестивалеэ номинацинуудай тоодо ороһониинь ехэл һайшаалтай.

ВЕД: Һээр тухай удхалан хөөрэбэл, энэмнай үүсэ гаргаһан гэрэй эзэнэй гэжэ тоологдодог. Анхан сагта үүсэ гаргажа, түрүүн шанаһан мяханай дунда һээр оруулагдадаг гуримтай байһан юм. Υүсэ хэхэдэ хамһалсаһан хүбүүд үүсэлһэн малай һээр заабол хухалха ёһотой байгаа. Ушар юуб гэхэдэ, һээр хуха сохигдоо гээшэ һаа, энээхэн үүсэ болоһон малай һүнэһэн түргэн  шэнэ түрэлɵɵ олохо, үгышье һаа, дахин мал һүрэгтɵɵ шэнэ түл боложо эрьехэ, тиин энэ айлай адуу малынь үдэсэтэй байха гэһэн удхатай юм.

         ВЕД:  Тиихэдэ, «һээр заһаха» гэһэн ёһо бии юм. Энэ юун гээшэб гэхэдэ, гэрэй эзэн залуу хүбүүдэй нэгэндэ һээр барюулдаг байгаа. Тэрэнь һээрэй сулгы мяхыень отолжо, бэшэндээ ама хүрэхыень хубаажа үгɵɵд, яһандань нэгэшье мяха үлɵɵнгүй, ялайштарынь мүлжɵɵд, сэбэрлэһэн хойноо гэрэй эзэндэ тэрэнээ бусаажа үгэдэг заншалтай байһан юм.

ВЕД:  Гэрэй эзэн тэрэ һээрээ абажа, толгойдонь байһан хоер «шэхыень» нугарһанай нүхэнһɵɵ халта газаа тээхэнүүрынь таһа сабшаад, толгойһоонь дээшэ альгаараа адхаад, эрхы хургаяа эшэ дээгүүрынь дээшэнь тэниилгэн табяад, хурганай үзүүрынь хаана хүрэнэб – тэрэ газараарынь таһа сабшадаг юм. Тиигэжэ һээрэй эшэ богони боложо үгэнэ гээшэ, «шаахада бэлэн болоо» гэжэ тоолодог юм. Бэлээр хухардагшье, зарима ушарнуудта оройдоошье хухардаггүй һээрнүүд дайралдадаг. Тиибэ яабашье, дүй дүршэлɵɵ харуулхаа гараһан тамиршад һээрээ абажа, улаан гараараа шаажа, хуха сохихо ёһотой гэжэ дабтан хэлэе. Харин һээр шааха гээшэмнай бар хүсэнэй хэрэг бэшэ, харин энээндэ арга дүрэ хэрэгтэй юм – гэжэ нэгэтэ бэшэ һээр шаажа туршаһан эрэшүүл хэлсэдэг юм. 

         ВЕД: Учредителями и организаторами мероприятия являются: Администрация Агинского Бурятского округа, редакция Всебурятской газеты «Толон», Государственное учреждение культуры «Центр развития бурятской культуры Забайкальского края», Государственный национальный театр песни и танца «Амар сайн».

         ВЕД: Сегодня на торжественном открытии турнира по национальной игре «Һээр шаалга» присутствуют почетные гости:

1.Заместитель Руководителя Администрации Агинского Бурятского округа Мунко Базарович Найданов

2.Дид Хамбо лама по Забайкальскому краю Цырен Дондукбаев

Даши Цыденович Дугаров – заместитель председателя Собрания представителей Агинского Бурятского округа, депутат Законодательного собрания Забайкальского края
Цырендаши Цыбенович Санданов – председатель Совета ветеранов Агинского Бурятского округа
Ятур Владимирович Танхаев – глава муниципального района «Ононский район»
Сэсэг Тумуровна Тумурова – главный редактор Всебурятской газеты «Толон»
Главы муниципальных районов и сельских поселений, руководители сельскохозяйственных производств, фермерских хозяйств округа, средства массовой информации

ВЕД: Эртэ урда сагта мал ажал эрхилжэ ябаһан буряад угсаатан хүбүүдээ хүмүүжүүлхэдээ, тэдэнээ эрэ хүнэй юһэн (9) эрдэмдэ һургадаг байһан юм. Энээн тухай тодорхойлон хэлэбэл, эрэ хүн гээшэ эбэр номой хүбшэ татажа, аба хайдагта гаража ан гүрɵɵһэ харбажа, урилдаанай мори унажа, барилдажа, дархалжа, урлажа шадаха шадабаритай байха уялгатай байгаа.  

 

         ВЕД:  Сегодня в турнире принимают участие многие команды сельских поселений Агинского Бурятского округа и команды Республики Бурятия. Все они готовы «ринуться в бой» и продемонстрировать свое мастерство. Но, прежде всего, мы должны представить вашему вниманию команды, которые будут участвовать в сегодняшнем турнире. Это: … (перечисление)

 (ведущие называют команды; капитаны названных команд выходят на сцену и  выстраиваются на сцене полукругом; стоят таким образом до окончания выступлений, приглашенных после них на сцену почетных гостей)

ВЕД: Мы приглашаем на эту сцену заместителя Руководителя Администрации Агинского Бурятского округа Мунко Базаровича Найданова, главного редактора Всебурятской газеты «Толон» Сэсэг Тумуровну Тумурову и главного судью турнира Бальжинимаева Булата Нарановича.

 

ВЕД:  Слово предоставляется Мунко Базаровичу Найданову.

Гимн России

ВЕД:  Слово предоставляется редактору Всебурятской газеты «Толон» Сэсэг Тумуровне Тумуровой.

(слово)

ВЕД: Главному судье соревнований Булату Нарановичу Бальжинимаеву.

(слово)

(музыкальная отбивка)

ВЕД: Һээр шаалганда мүрысэхэ дуратай хүнүүдэй дүрэеэ харуулха, хаба шадалаа туршалсаха гэһэн наадан боложо байна гээшэ. Тус мүрысөөнэй дүримүүд тухай хэлэбэл, энэнь «Алтаргана» нааданай дүримүүдтэй тон адли гэжэ тэмдэглэе. Дүримүүдэй ёһоор тамиршад нэгэ түхэлэй хубсаһатай байха ёһотой – дэгэлтэй, малгайтай, буряад гуталтай. Тиихэдэ - тамиршан бүхэн һээрээ гар нюсэгөөр барижа, нүгөөдэ гараараа тэрэнээ сохижо хухалха ёһотой. Һээрээ саарһаар ореожо сохиходо болохо байна.

ВЕД:  Можонуудай ендэр дээрэ гараха ээлжээн жээрэб татаһанай дүнгөөр тодорхойлогдохо. Табан хүнһөө бүридэһэн команда ендэр дээрэ гарахадаа, хүн бүхэниинь өөр өөрынгөө омогой тугта дүтэлжэ, заабол уг удамаа хүндэлжэ, үршөөл, амжалта гуйжа, адис абаха ёһотой.

 Поет солист театра песни и танца  «Амар сайн» - Баир Тумуров

ВЕД:  Зай, иигээд турнирнай саашаа үргэлжэлүүлэгдэхэнь. Барастал адли хүсэтэй, баатар зоригтой хүбүүдтөө - дүрэ, шадалаа харуулжа, эндэ байһан арад зониие баясуулан, «ялас» гэмэ амжалта туйлахыень хүсэнэбди.  

 

Начало соревнований

 

Ход соревнований комментирует судья или специально определенный для озвучивания хода соревнований  комментатор

 

В паузах между этапами турнира – художественные номера артистов театра «Амар сайн»

 

 

 

 

 

 

 

СЦЕНАРИЙ

торжественного закрытия I турнира Агинского Бурятского округа Забайкальского края по традиционным состязаниям  «Һээр шаалга»

на призы Всебурятской газеты «Толон», посвященного празднованию «Сагаалгана»

Дата и время проведения:  19 февраля 2016 года в 17.30 ч.

Место проведения:  киноконцертный зал «Амар сайн»

Ведущие:  Батомункина Ц.Ц., Жалсандоржиев Ж.Д.

 

(фанфары)

         ВЕД:  Амгалан үдэшын амар мэндэ, хүндэтэ айлшад, хүндэтэ Ага нютагайхин!

         ВЕД:  Добрый вечер, уважаемые гости, дорогие земляки! Сегодня в рамках традиционного бурятского праздника «Сагаалган» прошел первый турнир Агинского Бурятского округа по традиционным состязаниям окружного турнира «Һээр шаалга».

         ВЕД:  Ялайштар мүлжэгдэһэн

                   Ягдагархан шэлэмэл һээр

                   Шааха ехэ дуратайшуулай

                   Шэмэг наадан болобо лэ!

         ВЕД:  Шадал мэдүүлэн шаахашье,

                   Шадамар бэрхээр онохошье,

                   Дүй дүршэл ехэтэйшүүлэй

                   Дүхэриг наадан болобо лэ!

         ВЕД:  Хоер тээһээ уулзуулан,

                  Хуха сохихо мэргэншье байха.

                   Ара нюргандаа абаашан сохихо

                   Арга дүрэтэйшүүлшье байба!

         ВЕД:  «Тас – няс» һээрэй тархи

Таһа һүрэн, хиидэн унаа лэ.

Буряад хүнэй зугаа наадан

Бүгэдэ маанадай баяр болоо лэ!

 

ВЕД:  Вот и наступил самый долгожданный момент, заставляющий трепетать сердце каждого сидящего в этом зале зрителя – время оглашения итогов сегодняшнего турнира.

         ВЕД:  На сцену приглашаются:

Найданов Мунко Базарович – заместитель Руководителя Администрации Агинского Бурятского округа
Жапов Жаргал Владимирович – Глава муниципального района «Агинский район»
Жамсаранов Билигто Батожаргалович – начальник управления сельского хозяйства муниципального района «Могойтуйский район»
Абадаев Виктор Владимирович – I заместитель Главы городского округа «Поселок Агинское»
Бадмаев Жоржижаб Банзарагшаевич – заместитель руководителя -  председатель комитета сельского хозяйства администрации  муниципального района «Дульдургинский район»
Санданов Цырендаши Цыбенович – председатель Совета ветеранов Агинского Бурятского округа
Тумурова Сэсэг Тумуровна – главный редактор Всебурятской газеты «Толон»

(все приглашенные на сцену остаются на месте для вручения наград)

 

         ВЕД: Слово предоставляется главному судье турнира Булату Нарановичу Бальжинимаеву (судья оглашает итоги турнира и победителей состязаний).

Подведение итогов и награждение победителей

 

Гимн Агинского Бурятского округа

(текст Гимна выставляется на боковые экраны)

 

Далее – коммерческий турнир 

Выявление сильнейших мастеров

 

Текст для чтения в паузах между турами состязаний:

ВЕД:   Эртэ урда сагта эсэгэнэр, аха захатан эдир залуу хүбүүдые малай нюрганай яһа – һээр гээшые хуха сохюулжа һургадаг байгаа. Тиимэһээ айл бүхэндэ һээр шаажа шадаха бүхэшүүл заатагүй байдаг байгаа. Ушар юуб гэхэдэ урда сагта гэр бүлэнүүд арбаад, арба гаран хүүгэдтэй байдаг һэн, тиимэһээ үхибүүдэйнь хахадынь шахуу хүбүүд байдаг байгаа.  Тиимэһээ ехэ найр наадануудай болоходонь, эрын гурбан нааданда, һээр шаалганда хабаадаха эрэшүүл захаһаа олон байдаг байгаа гэжэ эли. Зарима баян дүй дүршэлтэй хүнүүд һээрые ара нюргандаашье баряад хуха сохидог байһан ха.

 

ВЕД: Тиимэ дүй дүршэлтэй, гартаа шүрбэһэлиг эршэ хүсэтэй, нютаг нугынгаа түүхэ домогто ороһон дүрэтэй «һээршэд» манай тойрог дотор байһаншье, мүнɵɵни мүнɵɵшье болотор бии гээ һаа, алдуу болохогүй. Υнгэрһэн үеын арга шадабаритай тамиршад тухай дурдан хэлэбэл: Могойтын аймагай хүһɵɵшэ нютагай Һүхɵɵн Балдан, Сагаан уулын Жимбуев Юндун, Дармаев Цыренжаб, Дамбижалсанов Цырен, Жигмитжамсоев Юмдылык ба Тогонов Бадмадоржи, Урда-Агын Батомунхэ (Мухандаан) Тугдумов, Цыден Батоев, Гончик Балданов, Бадмажаб (Владимир) Батожаргалов, Мижитдоржи Дулмаев, Зүдхэлиин Дагба Тогонов, Бсагадай Жаргалов, Юмцырен Дашипильчинов, Батоболот  Цыденешиев, Сокто-Хангилай Дарижаб Дармаев гэгшэд болон бусад дүршэл ехэтэй хүбүүд олон байһан юм.

Һүүлэй хэдэн жэлнүүдэй туршада Буряад республикада һээр шаалгаар мүрысɵɵнүүд ехэ амжалтатай эмхидхэгдэдэг болоһон. Ага нютагаймнайшье хүбүүд: Болот Будуев, Аюр Батомункуев, Чингис Цыбикжапов болон бусад тэрэ мүрысɵɵнүүдтэ амжалтатай хабаадажа ерэһэн байна.

 

Просмотров: 505 | Добавил: mars | Рейтинг: 0.0/0
Всего комментариев: 0
Имя *:
Email *:
Код *: